بخش پیداشدگان و امور گمشدگان حرم منور امام رضا(ع) زیر نظر مدیریت امور رفاه زائرین از مدیریت‌های تابعه معاونت خدمات زائرین حرم مطهر رضوی فعالیت می‌کند. مطابق آنچه کارشناس مسئول این بخش برایمان تعریف می‌کند، تاریخ آغاز به کار رسمی این بخش در حرم مطهر امام رضا(ع) به سال ۱۳۶۸ بازمی‌گردد.

«پروانه ‌امین‌داور» در گفت‌وگو با خبرنگار قدس می‌گوید: تا پیش از سال ۱۳۶۸ برای یاری گمشدگان، خدمات مربوط به زائران گمشده از طریق دفتر نگهبانی حرم مطهر رضوی واقع در صحن انقلاب اسلامی و از طریق اعلام اسامی گمشدگان از پشت بلندگو به منظور قرار ملاقات این افراد با خانواده و همراهان خود در کنار سقاخانه صحن انقلاب ارائه می‌شد.

با گسترش فضای صحن‌ها، رواق‌ها و بست‌ها در حرم مطهر امام رضا(ع) ضرورت ایجاد تشکیلاتی کارآمد و مستقل برای ارائه خدمات به پیداشدگان در مجموعه حرم مطهر رضوی احساس شد تا اینکه در تیرماه سال ۱۳۸۴ بخش «دفتر رسیدگی به امور گمشدگان» با حوزه عملکرد وسیع‌تر نسبت به قبل در سطح اماکن متبرکه بارگاه منور رضوی ایجاد شد که بعدها به بخش «پیداشدگان و رسیدگی به امور گمشدگان» تغییر نام داد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر 9 دفتر مربوط به پیداشدگان و رسیدگی به امور گمشدگان تابعه این بخش در صحن‌های انقلاب اسلامی، آزادی، پیامبر اعظم(ص) (ورودی باب الرضا(ع))، امام حسن مجتبی(ع)، کوثر، گوهرشاد و رواق‌های حضرت زهرا(س)، دارالحجه(عج) و بست شیخ طوسی مشغول فعالیت هستند، اضافه می‌کند: این دفاتر معمولاً به صورت شبانه‌روزی (به جز در برخی از ساعاتی که نیازی به باز بودن دفتر نیست) آماده خدمت‌رسانی به زائران بوده و خواهران افتخاری متعهد و آشنا به کار با رایانه و تا حد امکان زبان‌های خارجی و در برخی موارد آشنا به گویش‌های محلی در این دفاتر به ارائه خدمت می‌پردازند.

در حال حاضر حدود هزار و 500 نفر از خواهران به صورت افتخاری عموماً با مدرک تحصیلی کارشناسی تا دکتری در هفت کشیک و ۲۱ نوبت 8ساعته در ایام هفته در این دفاتر مشغول فعالیت و خدمت‌رسانی هستند. خواهران خادمیار این بخش پس از انجام مصاحبه و گزینش توسط این بخش و در صورت داشتن شرایط خدمت، انتخاب و به مرکز امور خادمین آستان قدس رضوی معرفی و پس از طی شدن مراحل اداری و مطابق دستورعمل‌های موجود به این بخش برای خدمت معرفی می‌شوند.

فقط تا چهار ساعت

کارشناس مسئول این بخش درباره اقدام‌های مربوط به افراد پیدا شده اظهار می‌کند: پس از مراجعه یا تحویل فرد پیدا شده به دفاتر این بخش، موارد ثبت مشخصات در زمینه‌های نام، نام خانوادگی، سن، جنسیت، ملیت، تابعیت، شهر محل اقامت، استان، کشور، زبان مکالمه، شماره تلفن همراهان و مشخصات آنان (در صورت وجود) و... توسط خواهران خادمیار این دفاتر انجام شده و همچنین پذیرایی مختصری از این افراد به طور همزمان توسط نیروهای افتخاری دفاتر و با دقت لازم انجام و تلاش می‌شود در کمترین مدت زمان و با رعایت دقت کافی، مشکل افراد پیدا شده برطرف شود.

این مقام مسئول می‌افزاید: طبق ضوابط و دستورعمل‌های موجود، دفاتر پیداشدگان حرم مطهر رضوی در نهایت مجاز به نگهداری افراد پیدا شده به مدت چهار ساعت در دفاتر مزبور بوده و پس از این مدت براساس هماهنگی‌های صورت گرفته و مطابق آیین‌نامه و دستورعمل‌های مربوط، این افراد تحویل همکاران در دفتر یگان صیانت حرم مطهر امام رضا(ع) می‌شوند تا سایر مراحل اداری و قضایی لازم برای رسیدگی و یا نگهداری از این افراد توسط دفتر مزبور انجام شود.

خدمات به روایت آمار و ارقام

امین داور در زمینه گزارش عملکرد سال۱۴۰۲ این بخش از ابتدای فروردین تا پایان دی ماه سال جاری بیان می‌دارد: در این مدت حدود 16هزار و 800 نفر از بانوان، 14هزار و 200 نفر از آقایان، 3هزار و 500 نفر از زائران غیرایرانی (عموماً از کشورهای عراق، لبنان، افغانستان و...)، 2هزار و 600 نفر از سالمندان (مرد و زن) با سن بالای ۶۰ سال، 21هزار و 600 نفر از کودکان ایرانی (دختر و پسر زیر ۱۱سال) و هزار و 250 کودک غیرایرانی (دختر و پسر زیر ۱۱ سال) به عنوان افراد پیدا شده به دفاتر این بخش مراجعه یا تحویل داده شده‌اند.

همچنین بیشترین آمار مراجعه‌کنندگان در زمینه پیداشدگان در این مدت زمانی به ترتیب به دفاتر پیداشدگان در صحن انقلاب (با حدود 8هزار و 260 نفر)، آزادی (با حدود 6هزار و 500 نفر)، باب الرضا(ع) در صحن پیامبر اعظم(ص) (با حدود 5هزار و 300 نفر) و بست شیخ طوسی (با حدود 4هزار و 100 نفر) اختصاص دارد.

ضمناً با توجه به حضور انبوه زائران در مناسبت‌های مختلف مذهبی و ملی و در ایام خاص و ویژه، بیشترین تعداد مراجعه‌کنندگان به دفاتر این بخش از ابتدای سال جاری تا پایان دی ماه به ترتیب به بازه زمانی شهریور ماه و دهه پایانی ماه صفر (به تعداد حدود 6هزار و 450 نفر)، خرداد ماه و دهه کرامت (به تعداد حدود 5هزار و 300 نفر) و فروردین ماه (به تعداد حدود 3هزار و 100 نفر) تعلق دارد.

کسی در بهشت گم نمی‌شود...

به دفتر پیداشدگان صحن انقلاب می‌روم. بانوی میانسالی در قسمت دیگری از این دفتر نشسته است. براساس گفته‌های خواهران خادمیار این دفتر، گویا این فرد همسرش را گم کرده و توسط خادمان حرم مطهر رضوی به عنوان شخص پیدا شده به این دفتر تحویل داده شده است. «فاطمه نساء» حدود ۷۰سال سن دارد. به قول خودش از یکی از روستاهای شهر شهید مطهری (فریمان) برای زیارت حرم مطهر امام رضا(ع) به اتفاق شوهرش به مشهد مقدس آمده است.

او می‌گوید: سالی دو یا سه بار برای زیارت به حرم امام رضا(ع) با همسرم می‌آیم. قربان حرم آقاجان بروم که چقدر بزرگ و باصفاست. من سواد درست و حسابی ندارم. همیشه با همسرم در جلو یکی از کفشداری‌ها قرار می‌گذاریم. این دفعه تمام اسباب و لوازم و کیف و تلفن همراهم نزد همسرم است و من به هیچ عنوان نمی‌توانم با او ارتباط برقرار کنم و حدود نیم ساعت هم دنبالش گشتم ولی پیدایش نکردم. به امام رضا(ع) گفتم: یا پسر موسی بن جعفر(ع) یا غریب الغربا، من در مشهد غریبم، کسی را جز شما ندارم، ‌ای پسر حضرت زهرا(س) من و شوهرم زائر و میهمان شما هستیم، خودتان به من کمک کنید. بالاخره به یکی از خادم‌های حرم گفتم که من گم شدم و ایشان من را به این دفتر آورد. الان هم حدود نیم ساعت هست اینجا نشسته‌ام و فقط صلوات می‌فرستم تا زودتر همسرم به دنبالم بیاید...».

این بانوی کهنسال که به درب این دفتر چشم دوخته است به ذکر صلوات ادامه می‌دهد که ناگهان مرد میانسالی که دستار سفید رنگی به دور سرش پیچیده وارد دفتر می‌شود و با لهجه شیرین خودش می‌گوید: «ببخشید همسرم فاطمه نساء... اهل فریمان را حدود ۴۵ دقیقه است گم کردم، او را اینجا نیاوردند؟...». با دیدن او رو به فاطمه نساء کرده و می‌گوید: «کجایی زن؟ نگران شدم... خدا را شکر. از امام رضا(ع) ممنونم که همسرم را پیدا کردم...». دو نفری رو به گنبد طلای حرم امام هشتم(ع) کرده و از امام رئوف و مهربان تشکر می‌کنند.